Quy hoạch điện VIII (giai đoạn 2021 – 2045) đề xuất phát triển điện khí LNG nhằm giảm dần sự phụ thuộc vào nhiệt điện than là định hướng hợp lý, ngoài việc điện khí có ưu điểm linh hoạt, có thể thay đổi công suất khi cần theo nhu cầu phụ tải, lượng phát thải khí CO2 ra môi trường thấp hơn 50% so với nhiệt điện than. Tuy nhiên, giá LNG liên tục tăng trong năm 2021 đến đầu năm 2022 và tăng chóng mặt sau khi xảy ra xung đột Nga – Ucraina. Khi giá khí tăng cao, liệu việc phát triển nguồn điện này của nước ta có còn phù hợp? Phân tích của chuyên gia Tạp chí Năng lượng Việt Nam.
Dự thảo Quy hoạch điện VIII được Bộ Công Thương báo cáo ngày 21/2/2022 gửi Chính phủ, dự kiến tới năm 2030 phát triển điện khí LNG đạt 38.830 MW (bao gồm 23.900 MW điện khí LNG được đầu tư mới và 14.930 MW được chuyển đổi sang LNG do nguồn khí nội địa không đáp ứng được tiến độ cung cấp). Con số này tới năm 2045 là 56.830 MW điện khí LNG (bao gồm 41.900 MW nguồn điện mới dùng khí LNG và 14.930 MW điện khí LNG được chuyển đổi từ các dự án khí trong nước). Các nghiên cứu đề xuất điện khí LNG vào Quy hoạch điện VIII với các quy mô trên liệu có khả thi trong bối cảnh khi giá LNG đã liên tục tăng trong năm 2021 và đầu năm 2022? Chắc chắn sẽ tăng cao khi cuộc xung đột Nga – Ucraina đã xảy ra và chưa có dấu hiệu sớm kết thúc.
Vậy, khí hóa lỏng LNG có điều gì đặc biệt, ảnh hưởng đến cung – cầu trong ngành năng lượng thế giới, trong đó có Việt Nam?
Khí thiên nhiên hóa lỏng LNG là gì?
Giá LNG tăng chóng mặt:
Về giá cả, trong những năm qua, giá LNG đã có sự dao động khá lớn. Từ cuối 2011 đến đầu 2014, LNG có giá bán tương đối cao, đã có thời điểm giá bán LNG trung bình thế giới lên tới 17,24 USD/MMBTU (metric million British thermal unit). Vào những tháng đầu năm 2016, do tình trạng cung vượt cầu mà giá LNG giao ngay tại châu Á đã giảm chỉ còn 4,05 USD/MMBTU, nhưng đến cuối 2016 và đầu năm 2017 do thời tiết quá lạnh (đặc biệt tại châu Âu và Bắc Mỹ) giá LNG giao ngay đã lên tới 9,95 USD /MMBTU. Giá LNG giao ngay trung bình năm 2016 được xác lập tại Đông Bắc Á là 5,52 USD /MMBTU.
Sự cạnh tranh mạnh mẽ trên thị trường sản xuất khí đốt trong năm 2019 lại khiến nguồn cung bị dư thừa trong khi nhu cầu sụt giảm nghiêm trọng do đại dịch Covid-19. Tuy nhiên, giá LNG đã lấy lại đà tăng từ 8,21 USD/MMBTU (hồi tháng 1/2021) lên 24,71 USD/MMBTU (vào tháng 1/2022).
Tiếp theo, xung đột Nga – Ukraine nổ ra ngày 24/2/2022 đã khiến giá LNG trên thế giới biến động mạnh, vượt ngoài các dự đoán trước đó.
Quy hoạch phát triển điện khí LNG tại Việt Nam:
Đến thời điểm hiện tại, nước ta chưa có nhà máy điện khí LNG nào được xây dựng và đưa vào hoạt động, mặc dù theo Quy hoạch điện VII điều chỉnh, một loạt nhà máy điện khí LNG đã được chấp thuận chủ trương đầu tư và đã có kế hoạch triển khai thực hiện. Gần đây nhất, ngày 14/3/2022, mới chỉ có dự án điện LNG Nhơn Trạch 3 và 4, công suất 1.500 MW (do PV Power đầu tư) được ký kết hợp đồng EPC với Samsung C&T và Lilama để chuẩn bị khởi công. Hiện nay có 9 nhà máy điện khí khác LNG được chấp nhận chủ trương đầu tư dưới hình thức nhà máy điện độc lập (IPP).
Trong số này, có 5 dự án đã có chủ đầu tư và có thể tiến đến bước đàm phán hợp đồng PPA với Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) trong khi nhiều dự án lớn như LNG Long Sơn, LNG Cà Ná, LNG Long An và LNG Quảng Ninh vẫn chưa, hoặc mới công bố chủ đầu tư chính thức.
Dự án một thời được truyền thông đưa tin nhiều nhất về khả năng được thi công và đưa vào vận hành với giá bán điện dự kiến 7UScent/kWh là Nhà máy điện khí LNG Bạc Liêu.
Dự án Nhà máy điện LNG Bạc Liêu do Công ty Delta Offshore Energy PTE.LTD (DOE) và các đối tác đầu tư (công nghệ tua bin khí chu trình kết hợp) có tổng công suất 3.200 MW (4 tổ máy) được xây dựng tại xã Vĩnh Hậu A, huyện Hòa Bình, tỉnh Bạc Liêu; địa điểm kho cảng LNG nằm trên vùng biển tỉnh Bạc Liêu, cách vị trí nhà máy điện 35 km.
Dự án đã đề xuất thời gian khởi công vào năm 2020, đưa vào vận hành tổ máy 1 vào năm 2024, tổ máy 2 năm 2025 và tổ máy 3 – 4 vào năm 2026. Sau khi đi vào vận hành, nhà máy sẽ cung cấp khoảng 9 tỷ kWh/năm. Ngày 15/8/2019, tại Văn bản số 24/BL-LNG gửi Chủ tịch UBND tỉnh Bạc Liêu (có gửi Thủ tướng Chính phủ và Bộ Công Thương), Delta Offshore Energy (DOE – Nhà đầu tư đề xuất dự án) khẳng định cam kết giá bán điện của dự án là khoảng 7 UScent/kWh.
Tiếp đó, dự án đã được trao Quyết định chủ trương đầu tư và Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư cho Công ty TNHH Delta Offshore Energy Pte. Ltd (DOE Singapore) tại tỉnh Bạc Liêu (ngày 21/1/2020). Dẫu kế hoạch mới nhất của dự án này là khởi công vào quý 2/2022 nhưng hiện tại dự án điện khí LNG Bạc Liêu vẫn chưa đàm phán được giá bán điện với EVN. Và với giá LNG phi mã như hiện nay thì giá bán điện từ Nhà máy này sẽ được đàm phán với EVN ở mức nào vẫn còn là một ẩn số – vì nếu vẫn thỏa thuận giữ giá bán 7 UScent/kWh như cam kết trước đây của chủ đầu tư thì liệu còn hợp lý? Và nếu mức giá cao hơn 7 UScent/kWh thì liệu EVN có thể chấp thuận không?
Các chuyên gia và doanh nghiệp có liên quan đến dự án điện khí LNG đều cho biết, nhà máy điện khí LNG muốn bán điện ở mức giá 8 – 9 UScent/kWh, thì giá LNG đầu vào phải quanh mức 12 USD/MMBTU.
Thay cho lời kết:
Mặc dù giá thành cao, nhưng LNG sẽ là lựa chọn khả thi để bổ sung cùng với phát triển năng lượng tái tạo thay dần cho nhiệt điện than nhằm bảo vệ môi trường. Dù đã giảm đáng kể số nhà máy và công suất, nhưng sự biến động của giá LNG thế giới hiện nay và khó dự đoán trong tương lai khiến việc triển khai dự án gặp thách thức lớn, do đầu vào của các dự án điện khí LNG phụ thuộc hoàn toàn vào nhập khẩu
Nhưng nếu giá LNG tiếp tục tăng cao lên tới mức 40 – 50 USD/MMBTU thì có lẽ sẽ không còn phù hợp để lựa chọn dạng năng lượng này để tăng công suất phát cho hệ thống trong giai đoạn hiện nay đến năm 2030.
Ngoài ra, việc hoàn toàn phụ thuộc vào nhập khẩu khí LNG sẽ tiếp tục làm tăng sự phụ thuộc về năng lượng của Việt Nam đối với thị trường năng lượng truyền thống quốc tế, theo đó, dẫn đến nguy cơ làm suy yếu an ninh năng lượng của nước ta trong dài hạn.
